انواع اتصالات لوله و کاربرد های آن

انواع اتصالات لوله و کاربرد های آن

اتصالات لوله یا فیتینگ ها قطعاتی هستند که برای اتصال، شعبه بندی، تغییر جهت، کاهش قطر، بستن یا باز کردن جریان سیالات در سیستم های لوله کشی استفاده می شوند. اتصالات لوله معمولا از همان جنس لوله ها ساخته می شوند و با روش های مختلفی مانند جوشکاری، پیچ و مهره، فلنج، دنده و غیره به لوله ها متصل می شوند. اتصالات لوله در بسیاری از صنایع مانند نفت و گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، حرارت مرکزی، تهویه مطبوع و غیره کاربرد دارند.

تاریخچه اتصالات لوله

اتصالات لوله در صنعت لوله کشی تقریبا از اوایل قرن بیستم مورد استفاده قرار گرفت. اما ریشه های تاریخی این قطعات به دوران باستان برمی گردد. برخی منابع باستان شناسی نشان می دهند که ایرانیان باستان برای انتقال آب به سایر نقاط ساختمان از انواع لوله و اتصالات استفاده می کردند. این لوله ها و اتصالات معمولا از گل و یا سنگ های مختلف ساخته می شدند. همچنین برخی تمدن های دیگر مانند روم باستان، چین باستان و مصر باستان نیز از لوله ها و اتصالات برای حمل آب استفاده می کردند.

اجزاء اتصالات لوله

اتصالات لوله عموما از سه قسمت تشکیل شده است:

• بدنه: قسمت دایره‌ای یا خمیده‌ای اتصال که دارای حفرات یا شکاف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

• سطح: قسمت صاف یا شکاف دار اتصال که با سطح لوله یا دستگاه دیگر در تماس قرار می گیرد.

• واشر: قطعه نازک که بین دو سطح اتصال قرار می گیرد و نقش آب بند را دارد.

انواع اتصالات لوله

بسته به شکل، نوع اتصال، مواد ساخت و استاندارد، اتصالات لوله به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. در این بخش به معرفی برخی از انواع رایج اتصالات لوله می پردازیم.

اتصال کوپلر یا سوکت (Coupler or Socket)

در این نوع اتصال یک قطعه دایره‌ای داریم که دارای دو حفره در دو طرف خود می باشد. این حفره ها با قطر لوله های مورد نظر همسان هستند و برای اتصال دو لوله به یکدیگر استفاده می شوند. این نوع اتصال معمولا برای لوله های پلاستیکی، پلی اتیلن و غیره مناسب است.

اتصال نیپل (Nipple)

در این نوع اتصال یک قطعه لوله کوتاه داریم که دارای دو سر مذکر می باشد. این سرها با قطر لوله های مورد نظر همسان هستند و برای اتصال دو لوله به یکدیگر استفاده می شوند. این نوع اتصال معمولا برای لوله های فلزی، گالوانیزه و غیره مناسب است.

اتصال یونیون (Union)

در این نوع اتصال یک قطعه سه تکه داریم که دارای دو سر ماده و یک سر مذکر می باشد. این سرها با قطر لوله های مورد نظر همسان هستند و برای اتصال دو لوله به یکدیگر استفاده می شوند. این نوع اتصال قابلیت باز و بسته شدن راحت را دارد و برای تعمیرات مناسب است.

اتصال سپیگوت و سوکت (Spigot and Socket)

در این نوع اتصال یک قطعه دو تکه داریم که دارای یک سطح صاف و یک سطح شکاف دار است. سطح صاف با قطر لوله های مورد نظر همسان است و در شکاف قسمت دیگر قرار می گیرد. بین دو سطح یک واشر قرار می گیرد و با پیچ و مهره آب بند می شود. این نوع اتصال برای لوله های حمل مواد خورنده و سمی مناسب است.

مفصل انبساط (Expansion Joint)

در این نوع اتصال یک قطعه پلاستیکی داریم که بین دو لوله قرار می گیرد. این نوع اتصال برای لوله های حامل آب گرم، بخار، گاز و غیره مناسب است.

مفصل فلنج دار (Flanged Joint)

در این نوع اتصال یک قطعه دو تکه داریم که دارای دو سطح برآمده است. این سطوح با سطح فلنج دار لوله یا دستگاه دیگر در تماس قرار می گیرد و با پیچ و مهره به هم متصل می شوند. بین دو سطح یک واشر قرار می گیرد و باعث آب بندی می شود. این نوع اتصال برای لوله های با قطر بزرگ و فشار بالا مناسب است.

اتصال لوله هیدرولیک (Hydraulic Pipe Joint)

در این نوع اتصال یک قطعه تک تکه داریم که دارای یک سر مذکر با شکاف های مخروطی می باشد. این سر با سطح شکاف دار لوله یا دستگاه دیگر در تماس قرار می گیرد و با فشار جوش می شود. این نوع اتصال برای لوله های حامل سیالات هیدرولیک با فشار خیلی بالا مناسب است.

اتصال لبه دار (Lap Joint)

در این نوع اتصال یک قطعه تک تکه داریم که دارای یک سطح صاف می باشد. این سطح با سطح صاف لوله یا دستگاه دیگر در تماس قرار می گیرد و با پیچ و مهره به هم متصل می شوند. بین دو سطح یک واشر قرار می گیرد و باعث آب بندی می شود. این نوع اتصال برای لوله های پلاستیکی، پلی اتیلن و غیره مناسب است.

کاربردهای اتصالات لوله

اتصالات لوله در بسیاری از صنایع استفاده می شوند. برخی از کاربردهای رایج اتصالات لوله عبارتند از:

• لوله کشی: اتصالات لوله در لوله کشی برای اتصال دو لوله یا شیرآلات به یکدیگر استفاده می شوند. این اتصالات قابلیت باز و بسته شدن راحت را دارند و برای نگهداری و تعمیرات مناسب هستند.

• مکانیک: اتصالات لوله در مکانیک برای اتصال دو بخش از یک دستگاه یا ماشین به یکدیگر استفاده می شوند. برای مثال، اتصالات لوله برای اتصال موتور به گیربکس، توربین به پمپ، دودکش به کوره و غیره کاربرد دارند.

• الکترونیک: اتصالات لوله در الکترونیک برای اتصال قطعات الکترونیکی به یکدیگر یا به بدنه دستگاه استفاده می شوند. برای مثال، اتصالات لوله برای اتصال لنز به دوربین، آنتن به رادار، کابل به سوئیچ و غیره کاربرد دارند.

• راه آهن: اتصالات لوله در راه آهن برای اتصال ریل ها به یکدیگر یا به پایه های حمایت کننده استفاده می شوند. همچنین، اتصالات لوله برای جلوگیری از خارج شدن چرخ های قطار از روی ریل نقش دارند.